Als je schrijft, een verhaal vertelt of uitleg geeft, is het goed om te weten wanneer je concreet en wanneer je abstract moet zijn. Daar zijn geen keiharde regels voor (gelukkig) maar als je je bewust bent van de verschillen, kun je abstracte en concrete woorden en omschrijvingen bewuster gaan gebruiken in je tekst.
Concreet is duidelijk en laat niets te raden over. Concreet staat voor feitelijk en waarneembaar, beeldend.
Het is goed om concreet te zijn als je een plaatje in iemands hoofd wilt planten. Een schrijver kun je zien als een cameraman. De lezer ziet waar de camera op is gericht en waar op wordt ingezoomd.
Door concreet te zijn, kun je iemand raken. Concreet zijn, gaat over details. Details die alleen de schrijver kan geven. Een storyteller of spreker gebruikt concrete woorden zodat het verhaal als een film in het hoofd van de lezer of luisteraar blijft hangen.
Tegenover concreet staat abstract
Abstract komt van abstraheren: je laat alle bijzaken weg en komt meteen tot de kern. Maar je moet oppassen dat je tekst niet te vaag en onbeduidend wordt. Woorden als vaak, veel, leuk, men, ooit, vroeger, later, weinig etc. zijn abstract: je kunt je er geen (concreet) beeld bij vormen.
Soms wil je juist spanning opbouwen of details bewaren voor het plot. Vraag je altijd af of de details die je omschrijft, in dienst staan van je verhaal. Te veel details zorgen er namelijk voor dat de lezer de kluts kwijt raakt en achter ieder woord een belangrijke betekenis zoeken.
Is het verschil je nog niet helemaal duidelijk?
Hieronder laat ik het je in een voorbeeld zien. Welke tekst spreekt jou meer aan?
abstract
De vrouw, de man en de hond
De vrouw zat in het café en nam een nog een slokje van haar drankje. Het was nog vroeg. Ze keek om zich heen. Er was hier niet veel te doen. Aan de bar stond een grijze man te bellen. Hij roerde met zijn rietje door het groene drankje dat voor hem stond. Aan zijn voeten lag een hond te slapen.
Ze streek haar jurk glad en verzamelde moed om op heb af te stappen. Ze voelde dat ze zenuwachtig was. Zou ze het durven?
Toen ze het had gevraagd, moest hij lachen. Er zat iets groens tussen zijn tanden. ‘Ik geef mijn hond niet zomaar aan je mee,’ zei hij. ‘Maar we kunnen wel samen gaan?’
Snel daarna rekende hij beide drankjes af en hield hij de deur voor haar open. ‘Dames eerst.’ De hond kwam kwispelend achter hen aan.
Concreet
Annemiek, Smoothie-man en de labrador
Annemiek zat aan de bar van het grandcafé en nam nog een slokje van haar droge witte wijn. Het was net na lunchtijd. Ze keek om zich heen. Het was hier stil. Aan de andere kant van de bar stond een gedesigneerde man met zijn Blackberry tegen zijn oor gedrukt. Hij roerde met zijn rietje door groene spinazie-smoothie die voor hem stond. Aan zijn voeten lag een blonde labrador zachte snurkgeluidjes te maken.
Ze streek de plooien van haar laag uitgesneden jurk glad en verzamelde moed om op heb af te stappen. Haar mond voelde droog en ze begon licht te transpireren. Zou ze het durven?
Toen ze het had gevraagd, moest hij lachen. Er zat spinazie tussen zijn tanden. ‘Ik geef Duschka niet zomaar aan je mee,’ zei hij. ‘Maar we kunnen wel samen gaan?’
Snel daarna legde hij een tientje op de bar om hun drankjes te betalen en hield hij de cafédeur voor haar open. ‘Dames eerst.’ De labrador kwam kwispelend achter hen aan.
Is concreet nu goed en abstract fout?
Zeker niet!
Je zou kunnen zeggen dat concrete woorden passen als je mensen wilt inspireren, raken, boeien, laten dromen.
Maar voor een informatief verhaal of uitleg, is het goed om abstracte en logische taal te gebruiken. Hoe abstracter, hoe minder woorden, hoe minder afleiding van waar het om draait.
Kijk zelf maar eens wat het met je teksten doet als je abstract en concreet afwisselt. Wees concreet als de details in dienst staan van je verhaal en abstract als het om een zijweggetje gaat.
persoonlijke schrijfcoaching
iets voor jou?
Lotty Rothuizen | Schrijftraining en -coaching
Auteur van Opposites Attract
Ik schreef honderden blogs, webpagina's en SEO-teksten. Copywriting, nieuwsbrieven en social media teksten. Ik schreef over steunzolen, verzekeren en rijlessen. Over meubels, de zorg en de horeca.
Met mijn incompany schrijftraining deel ik mijn kennis en 13+ jaar ervaring om bedrijven te helpen die hun interne en externe communicatie naar een hoger niveau willen tillen. En dat gaat sneller dan je denkt!